روش های شارژ باتری ماشین + انواع شارژر باتری خودرو

باتری ماشین منبع اصلی انرژی برای استارت موتور است و همیشه نیاز به شارژ مدارم دارد. شارژ مداوم باتری را قطعه ای به نام دینام در زمانی که خودرو روشن است، انجام می دهد.

اما در برخی موارد نیاز است که باتری ماشین به صورت دستی و جدا از دینام شارژ شود؛ مخصوصاً زمان هایی که ماشین برای مدتی استفاده نشده و باتری دشارژ شده یا به اصطلاح عامیانه باتری ماشین خوابیده است.

در این مقاله قصد داریم بر اصول شارژ باتری به صورت صحیح و انواع روش های شارژ باتری ماشین مروری داشته باشیم و نکات ایمنی و اشتباهاتی که ممکن است هنگام شارژ باتری ماشین رخ دهند را بررسی کنیم.

شارژ باتری ماشین به چه معناست؟

شارژ باتری خودرو فرآیندی است که طی آن، با اعمال ولتاژی بین ۱۳.۵ تا ۱۴.۸ ولت از سوی دینام یا شارژر خارجی، یک واکنش شیمیایی برگشت‌پذیر بین صفحات سربی (آند و کاتد) و محلول الکترولیت (اسید سولفوریک رقیق) در باتری ماشین رخ می‌دهد.

در فرآیند شارژ باتری در واقع ترکیبات شیمیایی موجود در صفحات باتری به حالت اولیه خود بازمی‌گردند و انرژی الکتریکی به صورت شیمیایی ذخیره می‌شود تا بعداً در زمان نیاز (مثل استارت‌زدن خودرو) به صورت جریان برق آزاد گردد.

اگرچه گفته می شود ولتاژ لازم برای شارژ باتری ماشین ۱۳.۵ ولت تا ۱۴.۸ ولت است اما این بازه ی ولتاژی بسته به دما می تواند تغییر کند. همچنین جریان مناسب جهت شارژ باتری نیز ۱۰٪؜ ظرفیت باتری است؛ به طور مثال یک باتری ماشین ۵۰ آمپر را باید با جریان ۵ آمپر و برای مدت محاسبه شده و مشخصی شارژ کرد. شارژر کردن باتری با شارژ آمپر بالاتر یا مدت بیشتر از زمان موردنیاز می تواند باعث اورشارژ باتری خودرو و آسیب دیدن آن گردد.

روش های شارژ باتری ماشین

روش های شارژ باتری به ترتیب زیر هستند:

شارژ باتری ماشین توسط دینام در هنگام رانندگی ( Alternator Charging )

این روش معمول ترین روش شارژ باتری ماشین است و زمانی که خودرو روشن است به صورت اتومات انجام می گیرد.

تنها محدودیت و نکته خاص در مورد این نوع شارژ باتری ماشین آن است که در رانندگی مسافت های کوتاه و مکرر، دینام زمان کافی برای شارژ باتری ماشین را نخواهد داشت.

شارژ باتری ماشین با شارژرهای خانگی

شارژرهایی در بازار موجود هستند که با استفاده از آنها با اتصال به برق ۲۲۰ ولت شهری می توان باتری خودرو را در صورت لزوم شارژ کرد.

دو نوع شارژر خانگی داریم:

-شارژرهای خانگی هوشمند ( Smart Charger ): این نوع شارژرها دارای کنترلر الکترونیکی پیشرفته ای است که خود وضعیت شارژ باتری خودرو را مانیتور می کند و درست زمانی که باتری به وضعیت فول شارژ برسد، به صورت خودکار به حالت نگهدارنده ( Trickle Mode ) می رود و یا خاموش می شود تا از اورشارژ باتری ماشین جلوگیری شود.

دستگاه های شارژر هوشمند از یک الگوریتم استاندارد و بهینه که شامل ۳ مرحله است، برای شارژ باتری های سرب اسیدی ماشین استفاده می کنند. به این استاندارد سه مرحله ای شارژ باتری خودرو که توسط شارژرهای هوشمند به دقت رعایت می شود، اصطلاحاً پروفایل IUOU یا شارژ سه مرحله ای ( Three Stage Charging ) می گویند. جهت آشنایی بیشتر با این استاندارد می توانید به مقاله پروفایل شارژ IUOU چیست مراجعه کنید.

-شارژرهای خانگی دستی ( Manual Charger ): در این نوع شارژر کاربر باید خودش زمان شارژ باتری را مدیریت کند و به صورت دستی آن را قطع کند. در واقع این این شارژرها فاقد قطع کننده ی هوشمند هستند، اما مزیت آنها این است که نسبت به شارژرهای هوشمند ارزان تر هستند.

در شارژرهای دستی، پروفایل شارژ IUoU رعایت نمی شود.

تفاوت شارژ سریع و آهسته باتری ماشین

شارژرهای خانگی دارای قابلیت شارژ آهسته ( Slow Charging ) و شارژ سریع ( Fast Charging )  هستند. تفاوت این دو نوع شارژ را در جدول زیر مشاهده می کنید:

مدت زمان شارژ باتری ماشین با دستگاه شارژر

بسته به نوع و ظرفیت خودِ باتری، و همچنین نوع دستگاه شارژر و میزان جریان و ولتاژ آن، فرآیند شارژ باتری ماشین با دستگاه شارژر، بین ۴ تا ۱۲ ساعت زمان می برد.

شارژ باتری ماشین با کمک باتری کمکی ( باتری به باتری )

در زمان های خیلی اضطراری، مثل وقت هایی که باتری خوابیده است و می خواهیم ماشین را استارت بزنیم و به نمایندگی خدمات پس از فروش باتری برسانیم، می توان از روش باتری به باتری ( به انگلیسی Jump Start ) استفاده کرد.

با استفاده از یک کابل باتری به باتری ( به انگلیسی Jumper Cable ) و کمک گرفتن از یک باتری ماشین سالم دیگر، می توان ماشین را روشن کرد تا به واسطه دینام شارژ صورت گیرد.

چه زمان نیاز است که باتری ماشین را شارژ کنیم؟

چند نشانه وجود دارد که زمان هایی باتری به شارژ احتیاج دارد نمایان می شود. این علائم عبارتند از:

• استارت ضعیف و تأخیر در روشن شدن ماشین
• کم نور شدن چراغ ها نسبت به حالت نرمال
• علامت هشدار باتری پشت آمپر روشن می شود
• ولتاژ مدارباز باتری را در حالت ماشین خاموش، با مولتی متر یا ولت سنج اندازه می گیرید و کمتر از ۱۲.۲ ولت است.

نکات ایمنی مهم شارژ باتری ماشین

هنگام شارژ باتری ماشین به نکات زیر دقت کنید تا از خطرات و همچنین آسیب به باتری تا حد امکان پیشگیری شود.

1. اگر می خواهید با دستگاه شارژر خانگی باتری ماشین را شارژ کنید، توجه داشته باشید که ابتدا شارژر خاموش باشد. سر کابل ها را به باتری وصل کنید و سپس شارژر را روشن کنید. هرگز باتری را به شارژر روشن وصل نکنید.
2. اگر در حین شارژ متوجه که داغ شدن باتری و یا تورم باتری شدید، باید بلافاصله شارژر را قطع کنید.
3. توصیه می شود باتری های بدون نیاز به نگهداری ( Maintenance Free ) که در بازار با نام های تجاری باتری اتمی یا باتری سیلد اسید نیز شناخته می شوند، را حتماً فقط با شارژهای هوشمند شارژ نمایید تا ولتاژ را بتوان دقیق تنظیم نمود.

اگر هر اشتباهی در تنظیم جریان و ولتاژ شارژ باتری های سیلد اسیدی رخ دهد، راهی برای افزودن الکترولیت به آنها برای جبران سطح اسید وجود ندارد، چون پلمپ هستند.

اما در مورد باتری های اسیدی یا تر می توان با شارژر دستی هم شارژ کرد و در صورت مشاهده ی جوشش اسید باتری آن را به صورت دستی قطع کرد و با افزودن آب مقطر به آن، آب از دست رفته را جبران کرد.

4. همیشه هنگام شارژ باتری ماشین با هر نوع شارژری باید ابتدا کابل مثبت را وصل کرد و سپس کابل منفی را متصل نمود.
5. باتری را در محیطی شارژ کنید که تهویه مناسب داشته باشد، همچنین در اطراف دستگاه شارژر نباید آتش روشن وجود داشته باشد، چرا که امکان جرقه زدن و آتش گرفتن باتری وجود دارد.
6. ولتاژ و شدت جریان ( آمپراژ ) دستگاه شارژر را مطابق با دستورالمل شارژ باتری شرکت سازنده باتری خودرو تنظیم کنید. برای سرعت دادن به فرآیند شارژ ولتاژ را بالا نبرید، چرا که با این کار امکان آسیب دیدن باتری وجود دارد. مخصوصاً اگر شارژ به صورت کنترل شده نباشد.

اشتباهات رایج در شارژ کردن باتری ماشین

1. اگر عملیات شارژ را خیلی سریع و آمپر بالا و یا ولتاژ بالا انجام دهید، الکترولیت باتری می جوشد و اصطلاحاً باتری ماشین اورشارژ می شود. اورشارژ باتری ماشین یا شارژ بیش از حد باتری خودرو عمر آن را به شدت کم می کند، حتی اگر برای یک بار رخ دهد، همچنین گارانتی باتری خودرو را باطل می کند. بنابرین سعی کنید اگر تجربه ای ندارید، شارژ را خیلی با احتیاط و محاسبه شده انجام دهید. در صورتی که می ترسید باتری را اورشارژ کنید، به نمایندگی های خدمات پس از فروش باتری خود مراجعه کنید تا آنها شارژ باتری خودروی شما را انجام دهند.
2. دستگاه شارژر باید استاندارد و سالم باشد. اگر از دستگاه شارژر خراب برای شارژ باتری استفاده شود، یا باتری ناقص شارژ می شود و یا شارژ بیش از حد اتفاق می افتد.
3. اگر کابل های باتری را به شارژری که از قبل روشن است وصل کنید، ممکن است شاهد یک جرقه باشید و به طور ناگهانی یک انفجاری از گاز درون باتری رخ دهد و اسید آن به صورت شما بپاشد که خیلی خیلی خطرناک است. اسید باتری با وجود اینکه با آب رقیق شده است اما همچنان اگر با چشم یا پوست تماس پیدا کند، آسیب جدی به بدن می رساند.

توصیه می شود هرگز باتری را به شارژری که از قبل روشن است وصل نکنید و همچنین برای ایمنی بیشتر عینک ایمنی محافظ بر چشمان خود بزنید.

جمع بندی

شارژ باتری ماشین با استفاده از شارژر تنها در مواقع لزوم باید صورت بگیرد و حتماً باید شخصی که باتری را شارژ می کند اولاً شارژر را شناخته و به درستی آن را تنظیم نماید و ثانیاً موارد ایمنی را رعایت نماید تا از بروز خسارت به باتری و حوادث جلوگیری شود.

آیا شما تجربه ی استفاده از شارژرهای باتری خودرو را دارید یا ترجیح می دهید شارژ باتری ماشین خود را به نمایندگی های مجاز خدمات پس از فروش باتری بسپارید؟ نظر خود را در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید.