علت خرابی دینام خودرو هر چه که باشد، باید زود آن را تشخیص دهید، زیرا میتواند به سایر قسمتهای خودرو هم آسیب وارد کند. دینام خودرو یا آلترناتور (Alternator) مسئول تامین انرژی برای قطعات الکتریکی و الکترونیکی خودرو است. اگر این انرژی به درستی تامین شود تمام قطعات خودرو هماهنگ با هم کار میکنند.
اما آیا میدانید که دینام خودرو چگونه کار میکند؟ اگر دینام خراب شود چه اتفاقی میافتد یا اینکه اصلاً چرا دینام خراب میشود و علائم خرابی دینام چیست؟ برای یافتن پاسخ تمام این سوالات در ادامه با ما همراه باشید. در این مقاله هم دلایل خرابی دینام خودرو را برای شما توضیح میدهیم و هم به روشهای تعمیر آن میپردازیم.
وظیفه ی دینام خودرو چیست؟
دینام خودرو وظیفه دارد تا انرژی مکانیکی که توسط تسمه به آن میرسد را به انرژی الکتریکی تبدیل کند. باتری برق اولیه برای روشن شدن موتور را تامین میکند، اما چون ظرفیت باتری محدود است و ماشین هم همیشه به برق نیاز دارد، این برق باید توسط یک قطعه دیگر تامین شود.
بعد از اینکه ماشین روشن میشود، انرژی مکانیکی از سر میللنگ توسط تسمه دینام به روتور داخل دینام منتقل میشود. خود دینام هم این انرژی را به انرژی الکتریکی تبدیل میکند. این برق هم باعث عملکرد درست قطعات الکتریکی ماشین مانند سیستم صوتی، روشنایی، شیشههای برقی، برف پاک کنها، جرقه سر شمعها، برق ECU، برق سنسورها و… میشود و هم دوباره باتری را شارژ میکند، زیرا مقداری از شارژ باتری در همان زمان استارت زدن تخلیه میشود.
پس، انرژی مکانیکی منتقل شده از میللنگ به دینام به برق تبدیل میشود تا کل خودرو به درستی کار کند. اگر خرابی دینام خودرو رخ دهد و دینام باتری را کم شارژ کند، خودرو از ظرفیت ذخیره ی باتری ماشین برای روشن نگه داشتن ادوات برقی خودرو استفاده می کند، تا زمانی که باتری به صورت کامل تخلیه شود و خودرو خاموش شود. اگر هم دینام زیاد شارژ کند، باعث اورشارژ باتری ماشین و جوشیدن باتری خودرو می شود.
دلایل خرابی دینام ماشین
تا اینجا متوجه شدیم که دینام یکی از حیاتیترین اجزای خودرو است. حالا چه دلایلی باعث میشوند که این قطعه خراب شود؟ در ادامه به دلایل خرابی دینام خودرو میپردازیم:
۱. توجه نکردن به سرویسهای دورهای دینام (تمام شدن زغال دینام)
یکی از اجزای داخلی مصرفی دینام زغال است. این زغال هر چند وقت یکبار تمام میشود و شما باید آن را با زغال جدید تعویض کنید. اگر سرویسهای دورهای را انجام ندهید و زغال را تعویض نکنید شاهد خرابی دینام خودرو خواهید بود.
۲. مشکل در سیمکشی خودرو
در ماشین یک سری سیم کشی وجود دارد که دینام از طریق این سیم کشیها برق را به قطعات مختلف خودرو میرساند. حالا اگر این سیمها به دلیل آب خوردگی، خشک شدگی، گرما و… آسیب ببینند درست کار نمیکنند و به مرور باعث خراب شدن دینام خودرو میشوند.
یکی از دلایل برق دزدی در خودرو هم دقیقا همین مشکل در سیم کشی است، چون در این صورت حتی وقتی ماشین خاموش باشد هم از شارژ باتری کم میشود. برق دزدی دلایل دیگری هم دارد که اگر میخواهید بیشتر با این مقوله آشنا شوید به مقالهی علائم برق دزدی در خودرو و روشهای رفع آن مراجعه کنید.
مجموعه استاد باتری با بهره گیری از تیمی توانمند و مجرب در حوزه برق خودرو و باتری سازی در شعب غرب تهران و کرج آماده خدمت رسانی به شما عزیزان است. اگر برق، باتری یا دینام خودروی شما دچار مشکل شده میتوانید از کارشناسان ما مشاوره بگیرید تا مشکل خودرو را به درستی تشخیص دهید.
۳. معیوب شدن خود دینام
یکی دیگر از علل درست کار نکردن دینام ماشین، خرابی دینام خودرو به علت پایان عمر این قطعه ی مصرفی است. یک آلترناتور نو بین ۵ الی ۷ سال کار میکند. اگر کارکرد خودرو بیش از این زمان است، باید حتماً دینام آن را بررسی کنید. اگر برق خودرو مشکل پیدا کرده، باتری درست کار نمیکند یا شاهد زوزه کشیدن دینام بودهاید احتمالا دینام به کلی خراب شده و باید تعویض شود.
از دیگر علائم معیوب شدن دینام می توان به اختلال در عملکرد برف پاک کرد. به صورت خودبخود برق پاک کن های خودرو شروع به کار کردن می کنند و یا زمانی که در حال کار کردن است، وسط کار متوقف می شود و مجدد خودش شروع به کار کردن می کند. همچنین علائم پشت آمپر نیز به صورت خودبخودی خاموش و روشن می شوند.
۴. پاره شدن تسمه یا پولی خودرو
تسمه و پولی اجزای مهمی در دینام هستند که به تولید برق کمک میکنند. اگر این اجزا خراب، پاره یا سفت شوند دینام نمیتواند به درستی کار کند. از علائم پارگی تسمه خودرو میتوان به شنیدن صداهای غیرعادی، گرم شدن بیش از حد موتور، دشارژ شدن باتری ماشین یا کم شدن شارژ آن، از کار افتادن قطعات بری مانند برف پاک کنها و روشن شدن نشانگر رنگی باتری اشاره کرد. در این صورت شما میتوانید با تعویض کردن تسمه به راحتی مشکل دینام خراب را حل کنید.
۵. نشت مایعات به داخل دینام
گاهی مایعاتی مانند روغن موتور، روغن هیدرولیک فرمان یا حتی آب ممکن است به داخل دینام راه پیدا کنند و باعث خرابی آن شوند. این موضوع خیلی رایج است و می تواند باعث خرابی دینام خودرو شود.
در بعضی از خودروها به علت قرارگیری دینام در زیر مخزن پمپ هیدرولیک، در زمان اضافه کردن روغن هیدرولیک به مخزن پمپ، مقداری از روغن بر روی دینام ریخته و موجب آسیب رسیدن به آن می گردد.
همچنین ممکن است در مواقع بارندگی های شدید و سیلاب در خیابان ها، هنگامی که خودرو از مسیرهای آب بند عبور می کند، آب به دینام رسیده و قطعات داخلی دینام اتصالی کنند و دینام خراب شود.
مشکل نشت مایعات باید بررسی شود. به این صورت که فرد متخصص در ابتدا محل نشت را پیدا میکند. اگر این مایع روغنی باشد احتمالا واشرها یا اورینگهای اطراف موتور دچار مشکل شده باشند. در این صورت با تعویض قطعه مورد نظر میتوان نشتی را برطرف کرد. بعد از برطرف شدن این مشکل باتری ساز باید دینام را تست کند تا در صورت خرابی بتوان آن را تعمیر یا تعویض کرد.
۶. اتصال کوتاه
اتصال کوتاه زمانی رخ میدهد که جریان منفی و مثبت با هم اتصال برقرار می کنند. این پدیده که گاهی با تولید جرقه همراه است، باعث می شود سرباتری ها و قطب های باتری ذوب شوند.
این فشار زیاد روی سیم پیچ ها و دیودهای داخل دینام هم تأثیر می گذارد و باعث داغ شدن، نیم سوز شدن و یا سوختن سیم پیچ ها و دیودها می شود و عملاً می توان گفت اتصال کوتاه می تواند به کل باعث سوختن دینام شود.
۷. باتری به باتری کردن
اگر برای مدت طولانی و به ویژه در فصول سرد ماشین را روشن نکنید باتری به اصطلاح میخوابد. در چنین شرایطی معمولا از روش باتری به باتری کردن استفاده میکنند. این روش اگر توسط متخصص انجام نشود میتواند به باتری و دینام صدمه وارد کند.
اگر میخواهید روش اصولی باتری به باتری کردن را آموزش ببینید میتوانید به مقاله روش درست باتری به باتری کردن در ماشین مراجعه کنید.
۸. خرابی آفتامات دینام
آفتامات دینام یا رگولاتور ولتاژ هم قطعهای در دینام است که ولتاژ را تنظیم میکند. اگر این قطعه خراب شده باشد اورشارژ یا شارژ بیش از حد دینام رخ میدهد و این قطعه به درستی کار نمیکند. مکانیک بعد از تست دینام ماشین متوجه این مشکل میشود. باتری ساز حرفهای برای حل این مشکل مراحل زیر را طی میکند:
- عیبیابی دینام: در ابتدا باید سیم کشیها و اتصالات دینام را بررسی کرد که درست باشند. سپس باید تسمه را بررسی کرد که آن هم محکم و سالم باشد. سپس با استفاده از یک مولتیمتر باید ولتاژ خروجی دینام را اندازه گیری کرد. در صورتی که ماشین روشن باشد میتوانید ولتاژ دینام را بررسی کنید. برای بررسی ولتاژ باتری باید ماشین را خاموش کنید.
شما در ابتدا باید مولتی متر را به سر باتری وصل کنید. اگر ولتاژ دینام کمتر از ۱۳.۲ باشد یعنی کسر شارژ دارد. اگر ولتاژ از ۱۴.۵ و در ماشینهایی مانند پراید از ۱۴.۸، ۱۵ یا ۱۵.۲ بیشتر باشد یعنی اضافه شارژ دارد یا در حال اورشارژ است.
- بررسی اجزای دینام: در این مرحله باتری ساز زغالها، رگولاتور، سیم پیچها، بلبرینگها و… را بررسی میکند. اگر در هر کدام از این اجزای داخلی مشکلی وجود داشته باشد باید آن را تعویض کرد.
۹. خرابی بالشتک دینام
یکی دیگر از دلایل خرابی دینام خودرو، خراب شدن بالشتک آن است. اگر این قطعه خراب شده باشد تشخیص و تعمیر آن یک کار تخصصی است و بهتر است به متخصص باطریسازی مراجعه کنید. معمولاً متخصص در ابتدا برق خودرو را قطع می کند. در ادامه پیچها و مهرههای پوسته دینام را باز می کند تا بتواند درون آن را ببیند. در این مرحله بالشتکهای دینام که در دو طرف شفت قرار دارند را با ابزار مخصوص خارج می کند و در نهایت اتصال بین بالشتک ها را با مولتی متر چک کنید و اگر خراب باشند آنها را تعویض می کند.
نشانه های خرابی دینام چیست؟
روشن شدن چراغ چک خودرو یکی از علائمی است که نشان از خرابی قطعات مختلف خودرو مانند دینام دارد. با این حال، این تنها علامت خرابی این قطعه نیست. در ادامه به سایر نشانههای خرابی دینام خودرو اشاره میکنیم:
- روشن شدن چشمی رنگی باتری یا نشانگر رنگی باتری: روشن شدن این چشمی فقط به معنی خرابی باتری نیست، بلکه میتواند نشانهای از وجود مشکل در دینام، شل بودن کابل باتری و… هم باشد.
- کم نور شدن یا سوسو زدن چراغها: دینام وظیفه دارد که برق را به چراغهای ماشین برساند. حالا اگر چراغها کم نور شدهاند یا سوسو میزنند یک دلیل آن میتواند زغال دینام خراب باشد. این مورد زمانی صدق میکند که تقریبا تمام چراغهای ماشین کم نور شوند. البته ضعیف بودن باتری هم میتواند منجر به کم نور شدن چراغها شود. به همین دلیل در چنین شرایطی باید به یک باتری ساز مراجعه کنید تا باتری و دینام را تست کند و ببیند که مشکل از کدام قطعه است. آیا عمر باتری در حال تمام شدن است یا اینکه دینام خودرو خراب شده است.
- صداهای عجیب موتور مانند ناله یا ساییدگی: اگر پولی یا تسمه دینام خراب شده باشند معمولا از موتور صداهایی مانند ناله یا سایش میشنوید. خرابی بلبرینگ دینام هم میتواند باعث ایجاد صدا و لرزش در ماشین شود. در هنگام عیب یابی دینام باید وجود این صداها را به مکانیک اطلاع دهید.
- بوی لاستیک یا پلاستیک سوخته: اگر قطعات لاستیکی دینام مانند تسمه یا سیم پیچیها دچار گرمای بیش از حد و سوختگی شوند چنین بویی به مشامتان میرسد. این موضوع به دلیل رسیدن برق زیاد به دینام و گرم شدن بیش از حد آن است.
- شروع به کار کردن یا متوقف شدن خودبخودی و یا تغییر سرعت کار کردن برق پاک کن ها
- روشن شدن یا خاموش شدن تمامی چراغ های پشت آمپرها به صورت خودبخودی
- روشن نشدن ماشین یا خاموش شدنهای مکرر: اگر باتری ماشین نو است و به تازگی هم ماشین را روشن کرده بودید، اما حالا ماشین روشن نمیشود یا اینکه در مسیر پشت سر هم خاموش میشود احتمالا دینام مشکل پیدا کرده است.
- خرابی مکرر قطعات الکتریکی خودرو: اگر قطعات الکتریکی مانند بالابر شیشه، برف پاک کن، چراغها، رادیو، قفل درب و… به طور مکرر خراب میشوند احتمال دارد که دینام خراب شده باشد. در چنین شرایطی دینام نمیتواند برق کافی را به این قطعات برساند و آنها میسوزند و از کار میافتند.
- نوسان دینام: گاهی اوقات دینام نوسان دارد؛ یعنی زمانی که راننده پدال گاز را فشار میدهد ولتاژ بالا میرود و زمانی که گاز را رها میکند ولتاژ پایین میآید. این موضوع یکی از دلایل خرابی آفتامات دینام است.
راه های تعمیر دینام خودرو
روشهای زیادی برای تعمیر دینام ماشین وجود دارد، اما مهمترین نکته پیدا کردن علت خرابی است. شما با توجه به نشانهها تا حدودی میتوانید علت خرابی دینام را بفهمید. با این حال، برای اطمینان از دلیل خرابی دینام و تعمیر درست و به موقع باید به یک باتری ساز حرفهای مراجعه کنید.
بهترین راه تشخیص مشکل باتری یا دینام با تست آن است. تعمیرکار معمولا این قطعه را با دستگاه مولتی متر یا تستر دینام بررسی میکند تا علت دقیق خرابی آن را پیدا کند. بعد از پیدا شدن علت مکانیک به راحتی این قطعه را تعمیر میکند.
بهترین راه تست دینام این است که مولتی متر را به پشت دینام وصل کنید تا ببینید که آیا خود دینام ولتاژ صحیحی دارد یا خیر. این روش بهترین روش برای پیدا کردن مشکل اورشارژ یا کسر شارژ دینام است. در ادامه به رایجترین روشهای تعمیر دینام اشاره میکنیم:
- تعویض تسمه و پولی
- تعویض فیوز
- برطرف کردن مشکل سیم کشی
- برطرف کردن اتصالات کوتاه
- برطرف کردن نشتی مایعات
- تعمیر یا تعویض آفتامات یا بالشتک
اگر مشکل دینام را به موقع برطرف نکنید و آن را نادیده بگیرید ممکن است منجر به خرابی باتری ماشین شود. در این صورت تعمیر یا تعویض باتری خودرو میتواند هزینه زیادی روی دست شما بگذارد.
کلام آخر
علت خرابی دینام خودرو هر چه که باشد باید به سرعت برطرف شود. اگر علائم خرابی دینام خودرو را بشناسید و در صورت مشاهده آنها فورا به نمایندگیهای مجاز مراجعه کنید خیلی سریع مشکل را برای شما برطرف میکنند. به این ترتیب هم در وقت صرفه جویی میشود و هم متحمل هزینههای سنگین نمیشوید.
منابع: